به گزارش روابط عمومی بسیج اساتید خراسان رضوی، نشست هم‌اندیشی اساتید با موضوع « فیلترینگ » باحضور دکتر علیرضا عابدی سر‌آسیا، دانشیار فقه و حقوق دانشگاه فردوسی مشهد، دکتر جواد جاوید نیا، معاونت فضای مجازی و دبیر سابق کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور و جمعی از اساتید دانشگاه های استان خراسان رضوی به همت دفتر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی با همکاری بسیج اساتید خراسان رضوی و دانشکده‌ الهیات و معارف اسلامی روز دوشنبه ۵ آذر1403 در محل سالن شهید عبدالکریمی دانشکده الهیات برگزار شد. 

در ابتدای نشست دکتر جواد جاویدنیا، معاونت فضای مجازی، درباره‌ی فیلترینگ طبق بیانات مقام معظم رهبری اظهار کرد: رفع فیلترینگ فضای مجازی به‌طور مطلق، مطابق فرمایشات رهبری نیست. 

وی افزود: فیلترینگ در کشور ما به تمام اهداف خود نرسیده است. در بسیاری از کشورهای جهان، جامعه‌ی هدف فیلترینگ، قشر کودکان و نوجوانان هستند، اما در کشور ما بیشترین دسترسی به فضای مجازی در خدمت کودکان و نوجوانان است که عامل اصلی آسیب‌‌رسانی به این گروه است. 

جاویدنیا گفت: قضیه‌ی مافیای فیلترشکن‌ها در کشور ما صحت دارد اما تاکنون چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است. جریان‌های مافیایی در داخل کشور وجود دارد که منافع مالی و اطلاعاتی آن‌ها ایجاب می‌کند تا اوضاع فضای مجازی مملکت هم‌چنان بی‌سروسامان بماند. 

او ادامه داد: باید فیلترشکن‌های قانونی برای خدمات فیلترشده در داخل کشور در نظر گرفته شود تا سایر فیلترشکن‌های غیر قانونی مسدود شوند. از طرفی یکی از وظایف دولت این است که دسترسی به سایت ها و منابع معتبری که به جهت تحریم ها از دسترس مردم ایران خارج شده اند را فراهم کند و این کار مستلزم ایجاد فیلترشکن های قانونی برای افراد متناسب با نیازشان است. 

معاونت فضای مجازی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه رهبری از شورای عالی فضای مجازی گله‌مند است و حکم ایشان را تمدید و تنفیذ نکرده، اقدامات این نهاد غیر قانونی است و در حال حاضر، جز دستگاه قضایی هیچ نهادی نمی‌تواند در مورد رفع فیلترینگ نظر دهد. 

در ادامه نشست دکتر علیرضا عابدی سرآسیا، عضو هیئت علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، اظهار کرد: بحث فیلترینگ فضای مجازی در کشور ما، با انگیزه‌های متفاوتی نظیر دینی، اجتماعی، امنیتی، سیاسی، تبلیغاتی و اقتصادی مطرح می‌شود اما ضروری است تا فارغ از نگاه های سیاسی و تبلیغاتی با یک نگاه علمی و تخصصی، به این مسئله پرداخته شود. 

دکتر عابدی افزود: بدون شک حکمرانی قوی و منطقی بر فضای مجازی یک ضرورت عقلائی و اجتناب ناپذیر است؛ اما شواهد و ادله نشان می دهد که این حکمرانی در کشورما در قالب فیلترینگ، کاملا شکست‌ خورده و حتی نامطلوب است. اما این مطلب نباید به رهاسازی فضای مجازی تفسیر شود؛ زیرا نبود نظارت و مدیریت‌ معقول بر فضای مجازی عواقب بسیار خطرناکی دارد که در هیچ کشوری و نزد هیچ عاقلی پذیرفته نیست؛ عواقبی نظیر: افزایش دسترسی به محتواهای خطرناک، تشدید انتشار اطلاعات نادرست،  نقض حریم خصوصی و سرقت داده‌ها، گسترش اقدامات تروریستی و خشونت‌گرایی، سوء استفاده از اطلاعات شخصی و خطر برای کودکان، نوجوانان و افراد آسیب پذیر. 

عابدی سرآسیا درباره‌ی دلایل ناکارآمدی فیلترینگ در ایران اظهار کرد: این ناکارآمدی به دلایلی نظیر: دسترسی به فناوری‌های دور زدن فیلترینگ، افزایش تعداد کاربران اینترنت و ناهماهنگی و عدم انسجام در تصمیم‌گیری ها شکل گرفته و باعث تاثیر منفی بر اعتماد عمومی شده است. 

وی با بیان اینکه: «حکمرانی بر فضای مجازی، باید مبتنی بر ارزش‌های دینی و اصول عقلایی باشد» پس از ذکر شماری از این ارزش‌ها و اصول، نظیر اختیار مسئولانه،  بهبود آگاهی، تدریج در برخورد، امکان بازگشت، حفظ حقوق و کرامت انسانی و استفاده از تجربیات موفق دیگران، تاکید کرد که در حال حاضر این اصول رعایت نمی شوند و باید مبتنی بر آنها مدیریت بر فضای مجازی بازتعریف و بازطراحی شود. 

دکتر عابدی افزود: سالم سازی فضای مجازی در گرو مدیریت و حکمرانی صحیح بر چندین حوزه است؛ از جمله: مدیریت انتشار محتواها، مدیریت دسترسی به محتواها، مدیریت پلتفرم ها، مدیریت فیلترشکن ها، مدیریت والدین و مدیریت افکار که با هدف جلب مشارکت عمومی برای رسیدن به کنترل فردی، کنترل خانوادگی و کنترل اجتماعی صورت می گیرد. 

این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست، ضمن تقسیم فیلترینگ به دو قسم سخت و نرم، اظهار داشت: فیلترینگ سخت حداکثری-به این معنا که هرآنچه را که مخرب تشخیص دادیم با هر درجه ای از شدت و ضعف، مسدود کنیم- نه ممکن است و نه مطلوب و تاکید کرد: فیلترینگ سخت نهایتا برای کودکان، نوجوانان، افراد آسیب پذیر و افراد فاقد هویت باید اجرا شود و در سایر موارد باید الگوی فیلترینگ نرم هشداردهنده همراه با آگاه سازی از مضرات، ایجاد فرصت تفکر انتقادی، قدرت انتخاب مسئولانه، محدودیتهای موقت و فرصت اصلاح اجرا گردد.

وی در ادامه به شرح مدل پیشنهادی که ترکیبی از «فیلترینگ سخت حداقلی» و «فیلترینگ نرم-تا-سخت حداکثری» است پرداخت و تاکید کرد موفقیت در این عرصه مرهون اقدامات متعدد تکمیلی است و نباید به امثال این مدل‌ها بسنده کرد.

در پایان جلسه، اساتید و نخبگان دانشگاهی حاضر، به ارائه نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود پرداختند.